Sosyal Politika, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği (SPoD)'un Politikalardan Sorumlu Genel Koordinatörü Av. Hatice Demir'le nefret söylemleri, suçları ve tanımlanışı üzerine konuşuyoruz.&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Röportaj:&nbsp;Marsel Tuğkan GündoğduNefret suçu nedir? Özellikle nefret söyleminin nefret suçuna nasıl evrildiğini bize kısaca açıklayabilir misin?&nbsp;Nefret suçu, diğer adıyla ön yargı suçu, bir kişi ya da gruba karşı ön yargı saikiyle işlenen suçtur. AGİT, nefret suçunu "Bir kişiye veya gruba karşı ırk, dil, din, cinsiyet kimliği ve/veya cinsel yönelim gibi nedenlerle duyulan ön yargıyla işlenen, doğrudan ve dolaylı şiddet içeren suçlar," olarak tanımlıyor. Nefret söylemi, "Bir kişiye ya da gruba karşı ırk, yaş, ulus, din ya da cinsel yönelim/cinsiyet kimliği gibi saiklere dayanarak nefret ifadesi içeren veya bu kişilere şiddet uygulanmasını teşvik eden aleni konuşmak," anlamına geliyor.Tanımından da anlaşılacağı üzere nefret söylemi zaten doğası gereği hedef kitlesini nefret söyleminin ilgilisi kişi ya da gruba karşı şiddete örgütlüyor. Yakın zaman önce mültecilere yönelik nefret söylemlerinin kamuoyunda ivme kazanması üzerine Altındağ’da mültecilerin evlerinin ve dükkânlarının yağmalanması sonucuyla karşılaştık — bizzat bürokratlar tarafından dillendirilen açıklamalar, faillere yaptıklarının meşru olduğu ve cezasız kalacağı inancını sağlıyor.İfade özgürlüğü ve nefret söylemi arasında çok ince ama önemli bir ayrım var. Bu konuyu nasıl değerlendiriyorsun?Esasında ifade özgürlüğüyle nefret söylemi arasında ince gibi görünen keskin bir ayrım var. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, bu sınırı açıklamak için hoşgörü paradoksu kavramından bahsediyor — hoşgörüsüzlüğü güçlendirecek fikirlere hoşgörüyle yaklaşılması hâlinde bunların hoşgörüyü ortadan kaldırması riski ortaya çıkıyor.&nbsp;İfade özgürlüğü, kamu otoritesinin müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ve vermek özgürlüğünü de içeriyor. Nihayetinde ifade özgürlüğüyle nefret söylemi arasındaki makas değerlendirilirken AİHS’in 17. Maddesinde yer alan “Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı” da önemli bir değerlendirme kriteri — mahkeme, nefreti teşvik eden ifadeler bakımından doğrudan şiddet çağrısının varlığına gerek görmüyor, ön yargı dolu ifadelerle toplumun belirli bir kesiminin aşağılanmasını veya lekelenmesini de ifade özgürlüğünün sınırlandırılması bakımından yeterli görüyor. Bütün bunların söylem sahibinin kamu otoritesindeki yeri, söyleminin medyada yer bulma kudreti, söylemin bağlamı ve zamansal olarak hedef grubu nasıl etkileyeceği de elbette önem taşıyor.&nbsp;Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, pandeminin başında bir Cuma hutbesinde herkes evlerine kapanmışken ve bu sıkışmışlığa dair öfke duyarken LGBTİ+ları, HIV'le yaşayanları ve nikahsız yaşama pratiklerini pandeminin sebebi olarak gösteren açıklamalarda bulundu. Erbaş'ın üst düzey bir bürokrat olması; hedef aldığı grupların zaten Türkiye toplumunda dezavantajlı gruplar konumunda bulunması; pandemi gibi büyük bir krize dair duyulan kaygının üst düzey olduğu bir dönemde bilimsellikten uzak şekilde bu grupları hedef alması; bu düşüncelerini kamu otoritesini kullandığı ve dinleyenlerinin davranışlarını etkileme kudretinde olduğu bir Cuma hutbesinde zikretmesi gibi birçok sebep, ilgili ifade ifade özgürlüğünün sınırlarının aşıldığı ve nefret söylemine dönüştüğü durumuna örnek oluşturuyor.Türkiye'de nefret suçlarından en çok devletin “makbul vatandaş” saymadığı, eşit yurttaşlık mücadelesi yürüten gruplar ve elbette ki mülteciler etkileniyor. Dolayısıyla LGBTİ+lar; Kürtler ve Ermeniler gibi “azınlık” sayılan etnik kesimler; kadınlar; çocuklar; seks işçileri; HIV'le yaşayanlar; sakatlar; mülteciler gibi gruplar sürekli nefret söyleminin hedefi oluyor. Bu hâlde, bir de ilgili kişi bu kimliklerin kesiştiği bir noktadaysa — Kürt bir trans kadın ya da sakat bir mülteci gibi — nefretin çok kolay hedefi olabiliyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/10/1/1637589815579.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.15" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İllüstrasyon:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/aslialpar/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aslı Alpar</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Türkiye nefret suçunu nasıl tanımlıyor?Türkiye esasında nefret suçunu tanımlamıyor. TCK’nin 122. Maddesinde 2014 yılında bazı değişiklikler yapıldı ve “Artık bizim de nefret suçları yasamız var,” dendi. Fakat bu yasa, çeşitli sebeplerden oldukça işlevsiz kalıyor.&nbsp;Birincisi, yasada nefret ve ayrımcılık sebepleri sınırlı sayıda (tahdidi) sayılıyor — örneğin, bunlar arasında cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği yok. Yasada “vb.” ifadesi de kullanılmadığı için bir kişi eşcinsel olduğu için işe alınmazsa bu maddenin korumasından faydalanamıyor.&nbsp;Yasa, sadece saydığı fiillerin gerçekleştirilmesi hâlinde bunun nefret ve ayrımcılık suçu oluşturacağını söylüyor. İnanılmaz ama bu fiiller arasında örneğin kasten öldürme yok.&nbsp;Yani o kadar garip ki bu ceza kanununa göre biri birini nefret saikiyle işe almayabilir ve bu durumda — mağdur kanunda sayılan gruplardan biriyse — fail cezalandırılabiliyor. Örneğin, bir kişi başka bir kişiyi cinsiyet kimliğinden dolayı öldürürse bu TCK 122'nin kapsamına girmediği gibi nefret suçu olarak da tanımlanmıyor. Çünkü sadece göstermelik olarak yapılan, fiiliyatta neredeyse hiçbir ihtiyaca çözüm üretmeyen bir nefret suçu yasası var.&nbsp;Cezasızlık ülkenin en yakıcı problemlerinden birisi. Nefret suçlarının cezasızlıkla sonuçlanması, faillerin âdeta ödüllendirilmesini nasıl değerlendiriyorsun? Nefret suçlarıyla mücadele ederken bizlere düşen sorumluklar neler?Ülkemizde bazı gruplara dönük ihlallerin doğrudan devlet eliyle teşvik edilmesi ve üst düzey bürokratlar ve kamu görevlileri tarafından kışkırtılması, bu suçların etkin soruşturma ve kovuşturmasının yapılmasını da engelliyor. Yukarıda bahsettiğim gibi zaten nefret söylemi ve suçlarına dair yapısal problemler varken buna bir de kamu görevlilerinin ön yargıları eklenince iş iyice içinden çıkılamaz bir hâl alıyor.&nbsp;Acilen nefret suçunu tanımlayan, AGİT kriterlerine uygun bir yasaya ihtiyaç var. Bunun yanında nefret suçlarıyla mücadelenin tek yöntemi elbette yasa yapmak değil. Ülkedeki kutuplaşma ikliminin son bulması, özellikle dezavantajlı gruplara karşı işlenen suçların cezasız kalmayacağının kamuoyuna açık ve net bir biçimde ifade edilmesi, toplumsal barış ve hoşgörünün yaygınlaşması için iktidara da muhalefete de sorumluluk düşüyor. Bizlerin de tekil olarak toplumsal barışın tesisi için daha çok politika üretmeli ve bunu çağırmaktan vazgeçmememiz gerekiyor.20 Kasım Nefret Suçu Mağduru Transları Anma Günü vesilesiyle kaybettiğimiz trans arkadaşlarımızın acısını hep yüreğimizde taşıdığımızı, nefret suçlarından hayatta kalan translarla da dayanışmaktan hiç vazgeçmeyeceğimizi tekrar söylemiş olayım.

Angst

İfade özgürlüğü ve nefret söylemi arasında ne fark var? Türkiye nefret suçunu nasıl tanımlıyor?

ÖN YARGI SUÇU

Netflix'te geçtiğimiz hafta yayına giren, sadece ilk 4 bölümünü izlediğim ve beklentilerimin üzerinde çıkan The One'ı size kısaca anlatmak isterim.Uyarı:&nbsp;Yazının buradan sonraki kısmı spoiler içermektedir.&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.hellomagazine.com/film/20210316108944/the-one-viewer-mixed-reaction-netflix-new-show/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-19T12:53:46.625Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Aşk Satanlar: DNA Üzerinden FlörtRebecca Webb, MatchDNA&nbsp;isimli bir şirketin CEO'su. MatchDNA'in altında çalışan "The One" uygulaması, tam başarı gösteren tek genetik eşleme yoluyla flört algoritmasını içeriyor. Yani bir nevi Tinder ama genetik serpiştirilmiş hali... &nbsp;Bu fikrin doğuşu da iki arkadaşın doktora araştırmaları sırasında gerçekleşiyor. Ancak fikrin çalışıp çalışmadığını anlamaları için çok büyük bir DNA veri setine ihtiyaç duyuyorlar ve böyle bir şeyi toplayacak bütçeleri bulunmuyor. Akıllarına ilk gelen isim de DNA setleriyle iş yapan bir şirkette çalışan arkadaşları Ben. Tek çaresinin bu olduğunu düşünerek Webb, Ben'in bilgisayarından bu DNA setlerini sadece teorilerini test etmek için çalıyor. Kendi DNA'sını sisteme koyup eşlemeye çalışarak deneyen Webb çıkan sonucun üzerine ortağıyla beraber eşini görmeye ve algoritmanın gerçekten ne kadar çalıştığına bakmaya gidiyor. Oraya varınca gerçekten de ilk dokunuş ve bakışta birbirlerine tutulunca algoritmanın mükemmel çalıştığı anlaşılıyor. Ancak yasadışı yollarla bu kişinin DNA'sını kullandıkları için Webb onunla tanışıyor ama ona genetik eşi olduğunu söylemiyor. Hayatının aşkı da Tenerife'li bir sörfçü olduğundan oradaki hayatını bırakamıyor ve ikili ayrılmak zorunda kalıyor. Sonucunda yasadışı yollarla denenmiş olsa da algoritmanın çok iyi çalıştığını gören ikili, MatchDNA'yi kuruyorlar.&nbsp;Çok şey söylediğimi mi düşünüyorsunuz? Yanılırsınız, daha neler neler! <span fr-original-class="fr-emoticon fr-deletable fr-emoticon-img" fr-original-style="background: url(https://cdnjs.cloudflare.com/ajax/libs/emojione/2.0.1/assets/svg/1f642.svg);" style='background: url("https://cdnjs.cloudflare.com/ajax/libs/emojione/2.0.1/assets/svg/1f642.svg"); font-weight: 400; font-family: "Apple Color Emoji", "Segoe UI Emoji", NotoColorEmoji, "Segoe UI Symbol", "Android Emoji", EmojiSymbols; display: inline-block; line-height: 1; box-sizing: border-box; font-size: inherit; height: 1em; width: 1em; min-height: 20px; min-width: 20px; margin: -0.1em 0.1em 0.1em; vertical-align: middle;'>&nbsp; İlişkiler ve Cinsel Yönelimler, Genetik Eşe Karşı!Hikayenin en ilginç tarafı aslında hem çift ilişkilerine farklı bir ışıkla yaklaşması hem de insanların ne kadar yaratımsal-bilimsel yargılara bağlı kaldığına dair sunduğu teori diyebilirim.&nbsp;Bir yanda ana olay örgüsünü yönlendiren ana karakterimiz Rebecca Webb var. Bu işin getirdiği soğuk ve katı dış görünümünün yanında aynı zamanda da tanrısal bir rol oynamanın getirdiği şefkatli ve özverili bir maske takan ve hayatının aşkından vazgeçmek durumunda kalan bir Webb. Böylesine bir denklem yaratıp kendisinin faydalanamaması ironisi her bölümde hakimiyetini git gide arttırıyor.&nbsp;Diğer tarafta Ben'in cinayeti üzerine çalışan polis Kate'in bir yandan da The One üzerinden eşlenmesi var. Ben'in cinayetinde Webb'in parmağı olduğunu düşünen Kate, bir yandan da kendini Webb'in üretimi olan bir ürün üzerinden hayatının aşkıyla eşlenmiş buluyor ama talihsiz bir şekilde bu kişi de ölümcül bir kaza geçirip komaya giriyor. Algoritmayı Webb yönetebildiği için de bu onun eline ciddi bir koz vermiş oluyor. Burada da "The One"ın aslında masum bir uygulama gibi gözükse de yaratıcısına büyük bir güç biçtiğini izleyiciye göstermiş oluyor.&nbsp;Öte yanda odağımızda Hannah ve gazeteci kocası var. Hannah kendini tutamayıp kocası Mark'ın DNA'sını MatchDNA'ye gönderip genetik eşini öğreniyor ve bu kadarıyla da kalmayıp o kadınla tanışıyor. Mark'ın tanışmasından delicesine korkarken hayat onları yine de karşı karşıya getiriyor ve bu Hannah'yi çıldırmanın eşiğine sürüklüyor. Mark'ın ısrarı üzerine böyle bir şey yaptığını söyleyen Hannah, kendisinin Mark için 'o kişi' olup olmadığını merak ettiği ve eğer değilse de 'o kişi'ye kendini benzetmek istediğini, bunun Mark'ın hoşuna gideceğini düşündüğünü söylüyor. Bunun üzerine Mark Hannah'ya zaten 'o kişi' olduğunu söylüyor ama Hannah için nafile. Bu da karakterlerinin kendi muhakemelerine ve hislerine ne kadar itimat edip, ne kadarını insan yapımı bir denkleme bıraktıklarını sorgulatıyor.&nbsp;Sanırım diziyi en sürükleyici kılan unsur, insanlığın kesin olarak bir kişinin onlar için "doğru insan" olduğunu bildiklerinde ilişkilerin getirdiği birtakım zorlukları görmezden gelme eğiliminde olduğu fikri. Adeta geleceğe gidip gelmiş gibi, biraz kaderci bir tonda...&nbsp;Bir Adım Ötesi:&nbsp;Bilimsel araştırmalara göre aşıkken insanların hormonal hareketleri ve bağışıklık sistemlerindeki değişiklikler üzerinden aşkın anatomisi çıkarılabiliyor. Dizinin söylediği ve üzerine benim de incelediğim araştırmalara göre serotonin seviyelerimiz ve bağışıklık sistemimizi etkileyen genlerimiz kime aşık olduğumuza <a fr-original-style="" href="https://thetab.com/uk/2021/03/16/the-one-netflix-genetics-based-dating-dna-matching-real-life-199115" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">etkide bulunuyor</a>. Tıpkı birinin <a fr-original-style="" href="https://www.entertainmentdaily.co.uk/tv/the-one-on-netflix-can-we-really-be-matched-by-dna/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kokusunun</a> da aşkla ilinti olduğu teorisinde olduğu gibi. Bunun üzerine de yaratılıştan size en uygun insanı bulmayı vadeden bir sistem kuruyor bize The One.&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.express.co.uk/showbiz/tv-radio/1404242/the-one-netflix-release-date-cast-trailer-plot-series" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-19T12:35:33.802Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Aslında günümüzde de Tinder, Bumble, Hinge gibi uygulamaların yanında genetik eşleme üzerine kurulu flört uygulamaları <a fr-original-style="" href="https://thetab.com/uk/2021/03/16/the-one-netflix-genetics-based-dating-dna-matching-real-life-199115" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulunuyor&nbsp;</a>fakat dizideki kadar etkili bir algoritma henüz yazılmamış. Bir de işin bilimsel tarafında bahsi geçen algoritmanın bu kadar basit olmadığını da belirtmeden geçmeyelim. Tabi eğer mümkünse, dizi üzerinden aklıma düşen şu sorular ile sizi bırakıyorum: Eğer böyle bir teknoloji gelişirse, kişi başına DNA eşlemesi yapılabilecek tek bir kişi mi var? Ya da hiç kimseyle %99 uyum yakalayamama şansımız var mı?&nbsp;

Show Business

Öyle bir teknoloji düşünün ki, Tinder'a, Bumble'a taş çıkarıyor ve sizi direkt genetik diziliminizle en uyumlu olan Dünya'daki nihai insanla eşliyor. Dener miydiniz?

Cinsel Yönelim ile ilgili hikayeler